Deze serie bijdragen ontvang je ZONDER RECLAME EN KOEKJES.
Energie-Transitie voor Friesland en omstreken – 2a
Een overzichtelijk overzicht van Jan Verhoeven. https://verhoeven272.nl/jan/energie/waterstof.html
Juli 2020: Bij monde van Frans Timmermans zet €uropa volle subsidie-potten in ter promotie van veelal onvoldragen ideeën in bij productie-transport-gebruik van waterstof. Bij voornamelijk buitenlandse investeerders en bij inlandse twijfelaars is het niet denkbeeldig dat het Nederlandse aardgasleidingnet wordt bestempeld als geschikt voor transport van WATERSTOFGAS i.p.v. AARDGAS. Die plannen worden stuk voor stuk aangeprezen als dé sowieso geweldige, finale oplossing van allerlei problemen, een -op korte termijn- realiseerbaar en zelfs financieel neutrale aanpak. In deze fase van de energietransitie is extra subsidie-verstrekking en de in-efficiënte omzetting van water in waterstof pure vernietiging van de nog lang niet genoeg voorradige en regelbare groene elektriciteit opgewekt met windmolens en zonpanelen. Juist terwijl Nederland “van het gas af” zou moeten wordt beschikbaarheid van groene stroom voor de “huishoudens” erdoor verminderd en de prijs ervan dus verhoogd. Nog té weinig dringt het besef door dat de huishoudens de kosten van deze “transitie”zullen moeten dragen.
29 april 2012: DEN HAAG – De belastingbetaler mag niet opdraaien voor inefficiënte besteding van subsidies voor windturbines. Meerdere politieke partijen ( ook CDA en SP ) willen opheldering van het demissionaire kabinet nu er nieuwe aanwijzingen zijn voor het overmatig uitdelen van groen steungeld.
April 2021: Uit een promotieonderzoek van econoom en energie-expert Daan Hulshof blijkt dat van de uitgekeerde subsidies voor windturbines 30 tot 50 procent als overwinst in de boeken komt. Die subsidies waren helemaal niet nodig dus. Subsidies zijn bedoeld om een bijdrage te leveren aan het behalen van onze klimaatdoelen, niet om investeerders overmatig te belonen Het zorgt ervoor dat de overheid meer belasting moet heffen van alle belasting-betalers om deze uitgaven te financieren.
In de discussie over omschakeling naar andere energiebronnen/-dragers wordt recent dus gedacht aan WATERSTOF (H2). Daarbij zijn wél wat zwarigheden op te sommen.
- Waterstof-gas is geen bron van energie, komt niet zoals aardgas uit de bodem maar moet industrieel worden gemaakt b.v. door elektrolyse van water (H2O). Een installatie van tweehonderd megawatt vergt gemiddeld veertig kubieke meter zuiver voedingswater per uur. Onzuiver, kalkrijk of zout water moet eerst worden gereinigd.
- De volgende stap ( de omzetting van elektriciteit naar waterstofgas) heeft een rendement van 75%.
- De volgende stap: omzetting van waterstof naar elektriciteit kent een rendement van 55%. Er gaat dus meteen al dik 60% energie verloren.
- Bij gebruik voor aandrijving van auto-motoren gaat 80% verloren.
Voor productie van “groene” waterstof is gigantisch veel “overtollig” stroom nodig van windmolens en zonnepanelen. LET OP: Nu wordt die benodigde stroom nog voor 95% gemaakt bij verbranding van AARDGAS en BRUINKOOL *). De producenten van (af en toe) overtollige wind- en zonnestroom zijn andere gasten dan die van conventioneel opgewekte stroom. Het is dus niet zo dat met teveel stroom altijd wel WATERSTOF-GAS kan worden gemaakt. ENERGIE uit wind, zon en water is nauwelijks of niet beschikbaar voor de huishoudens. En is zeker niet voorradig om ermee op grotere schaal H2 te maken. Er zullen alleen wel TIEN maal zoveel windmolens en zonpanelen nodig zijn om “groene” waterstof te produceren. Verder: het waait niet altijd en het is niet altijd onbewolkt. De vraag naar stroom om H2 te maken en die bij de afnemers te brengen wisselt. Voorlopig ontbreekt een goede opslag-methode voor “overtollige” stroom. Want juist die -niet direct nodige- stroom moet worden gebruikt om waterstof en ook schoon water te produceren. En natuurlijk is het misdadig om het landschap te verpesten met een overdaad aan windmolens en zonpanelen, de burgers voor die kosten te laten opdraaien, zogenaamd om het beetje overtollige stroom om te zetten in WATERSTOF. Let wel…die molens zijn er met subsidie neergezet om duizenden HUISHOUDENS van stroom te kunnen voorzienen NIET voor gebruik door de INDUSTRIE.
LET OP: de reactie is: CH4 + 2H2O + energie -> 4H2 + CO2. De regio Rotterdam, waar leden van de waterstof-congsi Shell en Esso de scepter zwaaien is het meest klimaat-belastende gebied van Europa. Hier wordt dus waarschijnlijk schoon DRINKWATER gebruikt plus AARDGAS (wat gereserveerd zou moeten zijn voor de huishoudens) en er ontstaat WATERSTOF plus het broeikasgas CO2. In de plannen wordt zo te zien “vergeten” dat CO2 zal moeten worden “afgevangen” en opgeslagen i.p.v. losgelaten in de aardse atmosfeer. Goede mogelijkheden voor grootschalige CO2-opslag ontbreken voorlopig.
Dus: Bij het maken van H2 wordt tegelijk ook CO2 gemaakt. Wat gebeurt er daarna met die CO2 ? En was het doel niet om te komen tot VERMINDERING van CO2-uitstoot ? Zowel CO2 als H2 moet voor gebruik en distributie worden opgeslagen. Bij opslag (bv in zout-cavernes of geleegde gasvoorkomens) van CO2 of H2 komen grote volumes gas in de aardbodem met als gevolg een grotere kans op aardbevingen. Bovendien zijn de opslagkosten niet voor de poes.
23-01-2020. Nog even wachten en Nederland is een groen waterstoftankstation rijker. Na de zomer opent Holthausen Energy Points het nieuwe station in het AMSTERDAMSE havengebied, waar welgeteld zes vuilniswagens op waterstof klaar staan voor wat duurzame afvalinzameling in de regio genoemd wordt. Shell gaat (als de voorlopige gunning stand houdt) een waterstofpompstation bij Groningen-stad bouwen en wil waterstof voor de streekbussen*) laten produceren in Rheinland, Duitsland. Met “groene stroom”, zeggen ze. *) Overigens loopt de levering van de waterstofbussen wel vertraging op. Vorig jaar hoopten de provincie en Qbuzz nog dat de bussen eind 2020 zouden rijden. Dat lijkt nu een jaar later te worden.
Op dit moment verbruikt de Nederlandse industrie jaarlijks 800.000 ton waterstof en dát staat gelijk aan bijna 9 miljard kubieke meter. Misschien wordt binnenkort in de industrie hiervoor nog steeds onbeperkt aardgas gebruikt terwijl dat voor huishoudelijk gebruik NIET meer mogelijk is.
*) Er zijn veel ook totaal VERSCHILLENDE plannen tot Energie-Transitie (de meeste onder commerciële belangen). In een machtige waterstof-coalitie zijn vrijwel alle belangrijke bedrijven, organisaties en overheid verenigd: Nouryon (voorheen Akzo Nobel), Fluor, BAM, De Amsterdamse haven, Tata steel, HyStock, Shell, de Gasunie-New-Energy. en vele andere. Project NortH2: Shell gelooft heilig in waterstof-technologie en gaat zelf 2 miljard dollar investeren om grootschalig waterstof te produceren, op te slaan in zoutcavernes bij Veendam, om dat te vervoeren, om apparatuur voor toevoeging van H2 aan aardgas geschikt te maken, of om H2 in elektriciteit om te zetten. Voor het transport daarvan naar binnen- én buitenland zijn ook nog eens tientallen miljoenen subsidie-euro’s nodig.
Het voorgenomen waterstofproject van Nouryon en Gasunie in Delfzijl krijgt € 11 mln subsidie van de Europese Unie. De E.U. ziet het als pilot-project waar andere Europese bedrijven van kunnen leren en ziet daarom graag een 20 megawatt elektrolyser verschijnen in de provincie Groningen. Er zijn ook plannen om zo’n elektrolyser in zee op een gas/olie productie-plantform neer te zetten.
AUSTRALIË: In de loop van 2020 zou het eerste WATERSTOF-TRANSPORTSCHIP, de Suiso Frontier *) in de vaart komen. Het was de bedoeling dat waterstof van Australië vanaf een alsnog te bouwen terminal naar Japan zou worden vervoerd. Het verscheepte, vloeibare H2 heeft een 300 maal kleiner volume en moet onder hoge druk tot minus 253 graden Celsius afgekoeld worden getransporteerd.
*) In Australïe moet die waterstof eerst worden gemaakt met uit BRUINKOOL verkregen energie. Bij verbranding van de “fossiele” brandstof bruinkool ontstaat veel CO2-uitstoot. In de Z.O. hoek (Victoria) bevindt zich nog 25 % van de wereldreserves aan bruinkool (65 miljard ton ). In Duitsland en elders is de verbranding van bruinkool om energie op te wekken gestaakt. In Australië niet. Daar zijn de volgende bruinkool-centrales nog in bedrijf: Jalloum (tot 2032), Loy Yang B (tot 2046), Loy Yang A (tot 2048). De Franse onderneming ENGIE ( voorheen GDF-Suez) is betrokken bij de Waterstof-Coalitie. Maar……..Covid19 heeft roet in het eten gegooid: de spelen én het H2-vervoer naar Japan gaat dit jaar 2020 NIET door.
Voorstanders van waterstof blijven roepen dat waterstof-auto’s schoon zijn. Maar….een tanker welke vloeibare waterstof vervoert kan op een zelfde volle lading waterstof geen reis maken van Australië naar Japan en terug. Tijdens de enkele reis is al 86% van alle waterstof van de H2- lading verbruikt. Een terugreis maken op dezelfde tankvol H2 is dan onmogelijk. Bij productie van waterstof uit bruinkool in Australië en het transport ervan naar Japan komt de uitstoot van een Toyota Mirai per km op 945 gram CO2 per km uit. De in Nederland toegestane CO2 uitstoot voor personenauto’s is 95 gram per km.
Leeuwarder Courant 18/10/2019: Omdat het Groninger gasveld in 2022 sluit, krijgt de regio Noord-Nederland subsidie voor hun plan Hydrogen Valley. De Europese Commissie heeft het “HEAVEN”H2-project geselecteerd voor een subsidie van 20 miljoen euro bij de totale project-omvang van circa 90 miljoen euro. Hiermee moeten Groningen, Drenthe (en Friesland ?) Europese waterstof-koplopers worden.
Deze subsidie is idealiter bestemd voor de ontwikkeling van een volledig groene waterstofketen van productie tot tankstations. “Dit project geeft het noorden van ons land mooie kansen en werkgelegenheid” voor vast en zeker buitenlandse investeerders en werklieden. Uiterlijk januari 2020 hoopt het consortium de overeenkomst te kunnen tekenen en kan het zesjarige project van start.
Verschillende projecten worden uitgevoerd, zoals
- grootschalige productie van groene waterstof als grondstof voor de industrie, de opslag, transport en distributie,
2. de toepassing voor de energievoorziening voor zowel de industrie als de gebouwde omgeving en in de mobiliteit. Waterstof zal worden gebruikt voor de aandrijving van onder meer treinen, bussen, lichte én zware vrachtwagens en personenauto’s. 6. Er zal één binnenvaartschip op waterstof (H2) worden gebouwd,
3. bestaande aardgas-pijpleidingen worden geschikt gemaakt voor het transport van waterstof en ook nieuwe waterstofleidingen zullen worden aangelegd,
4. een ondergrondse waterstofopslag is voorzien bij Veendam,
5. waterstof als toepassing voor de verwarming van huizen zou worden gerealiseerd in Hoogeveen en Groningen en voor de industrie in Delfzijl en Emmen,
6. groene H2 zal kunnen worden gebruikt bij productie van e-kerosine voor vliegtuigen.
——————————————- ——————De H2-congsi wil zelfs het bestaande aardgas-leidingnet ombouwen voor de distributie van “groen” waterstofgas. Waterstofgas komt bij veel processen vrij, maar het gas wordt ook geproduceerd. Een van de belangrijkste toepassingen is voor de productie van kunstmest. Daarvoor is 3% van de aardgas-consumptie nodig. Zonder kunstmest zouden de opbrengsten in de landbouw sterk afnemen. Tenzij natuurlijk weer meer natuurlijke meststoffen worden gebruikt. Van de KOE.
Waterstof kan in vloeibare vorm bij 700 bar druk en koeling tot bijna het absolute minpunt (min 273 graden Celsius), worden opgeslagen. Er zijn dan wel enorme kosten en energie nodig voor compressie, koeling en opslag, transportkosten met bijbehorende veiligheids risico’s. Het is nog een open vraag of in het Rijnmondgebied de milieubelastende H2-productie wel wordt afgeschaft.
Seaport Groningen, de gasunie en Shell zijn bezig om plannen te maken voor de aanleg van enorm grote zonnevelden in de Noordzee. Om de aldaar op te wekken stroom naar de vaste wal te leiden en daarmee op de wal WATERSTOF te gaan fabriceren. Heel veel H2, maar voor de Nederlandse consument is die waterstof niet bedoeld. Wel voor de Nederlandse en Duitse industrie. Shell zelf is een grote verbruiker van waterstof, evenals andere raffinaderijen. Ook Akzo Nobel is een grootgebruiker.
In 2040 zou het project NortH2 800 duizend ton waterstof per jaar kunnen opleveren en daarmee ongeveer 2/3e van alle waterstof die de industrie op dit moment nodig heeft. Daarmee zou in totaal 7 miljoen ton aan CO2-uitstoot per jaar worden vermeden. Dat is 3,7 procent van de huidige Nederlandse uitstoot. Het project zal ‘miljarden, misschien wel tientallen miljarden’ aan investeringen vergen; er zal ook subsidie nodig zijn: HEEL VEEL. Voor NortH2 zou alleen al de bouw van de windparken (nog zonder de fabriek) zo’n 10 à 15 miljard kosten.
Via het gasnet. De Gasunie stelt dat aardgasleidingen met kleine ingrepen geschikt zijn te maken voor waterstof-transport. Het aardgas-net reikt tot in de verste uithoeken van het land. Voor opslag ligt ook een bijna kant-en-klare oplossing voorhanden; de zoutcavernes in Groningen worden ook nu al gebruikt voor aardgas-opslag. Met aanpassingen worden ze geschikt voor waterstof, zo wordt gesteld. Maar: de ondergrond is geen fietsband welke naar believen leeg kan lopen en weer opgeblazen.
-Het zit in die pijplijn dat overal in Nederland kleine gasvelden versneld worden aangesproken om resten aardgas op te halen wat ook al NIET de huishoudens maar de industrie ter beschikking komt, en ook om daarmee met 0-25% laag rendement WATERSTOF te maken. Onder het te betwisten voorwendsel om dat gas in voormalige aardgasleidingen naar de bebouwde omgeving te zullen brengen om erop te kunnen koken en voor ruimte-verwarming.
Afgezien van de onzinnige omzetting: gas> (groene) elektriciteit> gas> hitte: H2 op zich is giftig ( je ziet, proeft en ruikt het niet in de keuken), het is snel ontvlambaar. Het brandt met een bijna onzichtbare vlam, is hoogst explosief en mag pas onder strenge voorwaarden worden vervoerd. Waterstof gebruiken in de gebouwde omgeving is zonde en gevaarlijk. want het is de kleinste molecuul in het universum en het gas lekt door het kleinste gaatje in de leidingen. Veel beter is het om de hoogwaardige energie-drager waterstof direct bij de industriële bron te fabriceren en te benutten.
Geeft het consortium de garantie, dat alle- bij deze en toekomstig andere plannen geproduceerde – waterstof en CO2 ook VAN ELDERS hoe dan ook NIET naar Noord-Nederland zal worden vervoerd ?
Een buffer ervan aanleggen i.v.m. de fluctuaties in wind- en zonnestroom kan wel in (bijna) lege aardgasvelden, maar dan krijg je weer vermenging van waterstof met het nog aanwezige aardgas. En dát is ook problematisch want zo’n gasveld is niet als een fietsband die je naar believen kunt laten leeglopen en weer oppompen.
Bestaande gas-leidingen zijn niet geschikt voor hogere gasdruk want waterstof (H2) is de kleinst mogelijke molecuul, maakt de bestaande aardgas-leidingen bros. Voor gebruik van H2 apparatuur (CV-ketels, boilers, gasbranders) moeten deze worden omgebouwd. Het merendeel van de aardgasleidingen zal moeten worden vervangen. Maar: de huishoudens zouden toch geen aardgas (met H2-vermengd) meer kunnen gebruiken?
Vergeleken met een waterpomp slurpt ruimte-verwarming met waterstof 4 keer zoveel energie op als ruimteverwarming met een ketel op aardgas. Kortom: een bewering, dat waterstof dé energiedrager van de toekomst zal worden is onzin.
Aanmerkelijk duurzamer is zonnestroom, te importeren uit de Sahara. Want aldaar is een terrein goedkoop, het zand is onvruchtbaar, er is (zonne-)energie in overvloed en er wonen geen mensen die overlast kunnen hebben. Met wat ZEE-WATER in de buurt kan dat ook nog worden gesplitst in waterstof, zuurstof, water voor mens, dier en natuur, zeezout en een massa mineralen. Maar ook dát idee vergt nogal wat voeten en geulen in de aarde. En €urootjes. Een realistische kijk op het item WATERSTOF bereik je met de link > bit.ly/3c5QHZu
Het aanbod van duurzame waterstof is -zeker tot 2032- beperkt . De beschikbare waterstof wordt eerst gebruikt in de industrie, zwaar transport en de elektriciteits-voorziening.
Bruikbaarheid van groene waterstof uit zon- en wind aan huishoudens is voorlopig nog beroerder dan bij beschikbaarheid van aardgas, want groene waterstof wordt voornamelijk gemaakt uit aardgas. Vanwege energieverliezen bij de productie van waterstof uit elektriciteit, verbruikt een waterstofketel voorlopig 3x zoveel aardgas als een gewone gasketel.
“Gasketel eruit, waterstofketel erin” is in elk geval onverstandig. De basis voor succes met waterstof is schaalbare, duurzame en betaalbare productie, opslag en transport En daarvan is voorlopig geen sprake. Iedereen met een woning waar een warmtepomp of warmtenet niet zal voldoen, is voorlopig beter af met een ketel op aardgas.
Spoorboekje (overzicht van de onderwerpen): https://bit.ly/2oRFBTU