Een afleiding van de TAALARK tot behoud en versterking van minderheidtalen en dialecten.
In de toekomstige serie TaalARK-Nederland––> Frysk ontluikt de variant Oant Moarn. De leergang Friese taal -in aanbouw treft u aan op het adres: bit.ly/2ZPpAgA
De DAGELIJKSE taal-oefeningen hebben allereerst het culturele item: de duizenden jaren mondeling overgeleverde Fryske sprekwurden en sei-siswizen.
Als tweede item zullen het zijn kortgedichten als haiku en senryu, elke versvorm drie-regelig en bevattende slechts 17 lettergrepen. De woorden zijn gerangschikt in drie regels voor 5 + 7 + 5 = 17 lettergrepen.
Uitgangspunt voor de ACTIE Elkenien in Dichter is een beperkt aantal trefwoorden uit de Nederlandstalige poëzie en aanvullend geplaatst tot een PERSOONLIJK POËTISCHE WOORDENLIJST. De uitgangspunten zijn simpel en volgend de indeling bij de eeuwenoude Japanse versvorm haiku ( Nieuwjaar-Lente-Zomer-Herfst-Winter), worden naar eigen keuze af en toe meer steekwoorden toegevoegd aan een beperkte standaard-collectie.
Een verzameling PERSOONLIJKE POËTISCHE WOORDEN LIJST wordt zo gewenst automatisch vertaald van het Hollands naar het Frysk of van het Frysk naar het Hollands. Uit een alfabethische PPW of middels een willekeurige (random) selectie worden een stuk of tien (bij het onderwerp van een vers passende) woorden apart gezet. En daarna wordt elk gekozen (Nederlands) woord met een KOPPELTEKEN verbonden met de vertaling (oersetting) in het Frysk. En zó ontstaan nieuwe woorden ( duetten) als bij voorbeeld L boom-beam of L beam-boom in een PPW. En desgewenst kan daaruit een willekeurige selectie (tot 20woorden of woord-duetten) worden gemaakt met de geboden RANDOM-functie.
Zo’n “woorden-duet” wordt (na enig gebruik door vertaal-machines als Google-Translate) aangezien als één woord, waardoor het aantal woorden in ELKE persoonlijke woordenlijst beperkt kan blijven. Tijdens het invoeren van die duetten verschijnen deze, al bij het intikken van enkele letters voluit en centraal in de tekstbalk boven het toetsenbord van een mobiel.En daarna wordt door schrijven & schrappen toegewerkt naar een FRYSK of ABN-vers.
De actie ELTSENIEN IN DICHTER richt zich niet in eerste instantie op het leren van het Frysk vanuit het Hollands, maar wél op een wat ruimer Frysk-talig woordengebruik in poëtisch zinsverband.
IEDEREEN EEN DICHTER
Op de website fanvanfryslan.nl tref je vast wel veel voorbeelden + uitleg over de haiku-versvorm, welke uitermate geschikt is als oefenstof in een taal-cursus. Daarbij is de belangrijkste pijler de UITSPRAAK van de oefeningen. Uitspraak in “geef Frysk” (mei in memmestim).
Link voor deze bijdrage (OM TE DELEN) https://bit.ly/3zbDtFb
Deze LOOC ( Little-Open-Online-Course ) Frysk laat je kennismaken met het Frysk, de oorspronkelijke en nu de tweede taal van Nederland. En wel als toepassing van een LLL-methode (Luisteren-Leren-Lezen- naspreken-schrijven): een uniek te noemen en mondiaal bruikbare TAALTOOL. Voor deze leergang is uitgegaan van recente inzichten om een (andere) taal snel te kunnen aanleren of de al bestaande kennis ervan op te frissen.
“Het Frysk is de moedertaal van 54% van de 650.000 inwoners van de provincie Fryslân en is overwegend een gesproken taal. 64% van de Friese bevolking spreekt het goed, terwijl slechts 12% aangeeft de taal goed te kunnen spellen. De laatste jaren is het Fries regelmatig op sociale media verschenen: een belangrijke ontwikkeling aangezien actief gebruik op internet bepalend is voor een taal om deze eeuw te overleven.” Naar Lysbeth Jongbloed-Faber
Friezen over de Fryske taal: https://www.omropfryslan.nl/nieuws/871955-video-waarom-zijn-friezen-trots-op-hun-eigen-taal
De Friese taal leren met OANT MOARN is een dagelijkse oefening om thuis de oorspronkelijke taal van Nederland- het Frysk – te leren: de nieuwste, gratis, online open- \cursus LUISTEREN-NASPREKEN-LEZEN-HERLEZEN -SCHRIJVEN=LEREN.
Ik tink dat in soad lju der hiel frjemd tsjinoan sjen kinne.
Een voorbeeld, gemaakt door Glosbe op 06 november 2020.
Ik harkje nei it rûzen fan de blêden op ‘e wyn.
Ik luister naar het ruisen van de bladeren op de wind.
Kinderen kunnen hun moedertaal of een tweede taal vloeiend leren spreken. Iemand die na zijn kindertijd een nieuwe taal oppakt leert moeilijker. Waarom een kind sneller ( en beter ) een vreemde taal kan leren dan een volwassene is: een peuter heeft veel tijd om op een speelse manier veel te oefenen , zonder maatschappelijke druk.
Van groot belang voor het inlezen van uitspraakbestanden is: duidelijke uitspraak, een rustig tempo, een simpele woordkeuze en een onbeperkte herhaal-mogelijkheid. En natuurlijk een goede telefoonstem met een mooi timbre.
Ieder mens leert de eigen taal van de ouder. De KLANK van de moedertaal wordt al vóór de geboorte in baby’s hersenpan opgeslagen. De klank gaat vóór de mondeling voorgezegde woorden en zinnetjes, de koppeling in de hersenen met een afbeelding of het getoonde object (bv een speelgoedbeertje). In deze leergang Frysk is de MEMMESTIM leidend. En NIET het geschreven Frysk. Het timbre van de “memmestim” wordt herkend en is rustgevend vertrouwd.
Koppeling van klank met ( het BEELD van ) geschreven woorden/zinnetjes komt veel later. In deze leergang gebeurt dat al snel. Mede omdat ook het ZINSVERBAND leidend voorop gaat.
Info over hoe mensen een taal leren (Google-search) –> https://bit.ly/3dHhmyf
Deze start-LOOC is ook bedoeld om meer bekendheid te geven aan de memmetaal van de Friezen en aan de poëzie uit en over Fryslân – bij gebruik van de altijd korte teksten van het Fryske sprekwurd en de Fryske poëzy ( versvorm: haiku + senryu ). Deze korte gedichten uit en over Fryslân en de eeuwenlang uitsluitend mondeling overgeleverde spreekwoorden hebben vrijwel gelijke regellengte. In die tekst-regels is elk woord te selecteren / te vertalen en te verklaren in een taal naar keuze.
Er zijn INSPRAAK-bestanden bijgevoegd waarmee, bij HERHAALD lezen, schrijven, beluisteren, NASPREKEN en gebruiken, het Frysk ook op latere leeftijd kan worden aangeleerd zoals een kind de taal van de eigen moeder leert. Weinig mensen beseffen, dat de spreek- en schrijftaal als vóórbeeld heeft: de KLANK , het timbre van de stem van de moeder al van voor de geboorte. De klank van woorden blijft levenslang in de enorm krachtige “BREINCOMPUTER” opgeslagen en zo “lees” je ( IN JE HOOFD ) eerst de klank en dan woorden, een zin, een verhaal. Deze leergang Frysk is onder meer gebaseerd op het HERHAALD kunnen beluisteren en het naspreken van korte zinnetjes met de uitspraak “door een memmestim”.
De versie OANT MOARN-Frysk is een leergang Fryske Taal en onderdeel van de TaalArk-minor languages : het FRAME voor invulling voor het behoud van minderheidstalen/dialecten overal ter wereld. Elk moment van ELKE DAG, overal ter wereld bij internet-bereik staan weer nieuwe oefeningen mét de uitspraak én de hertaling voor je klaar. Het beste moment voor een nieuwe oefening is vlak voor het slapen gaan. De enorm krachtige computer in je hoofd doet het ondersteunende werk. LEER EEN TAAL met WOORD EN KLANK AL IN JE HOOFD.
Leer en doneer en leer: om de voortgang en uitbreiding van deze cursus te ondersteunen is financiering nodig. Oude spreekwoorden zijn: De kost gaat voor de baat uit. En: Voor niets gaat de zon op. Elke donatie -passend bij je inkomen of welke waarde je hecht aan deze leergang – is welkom.
TOEKOMSTPERSPECTIEF
Behalve oefeningen in de Fryske taal op basis van het Friese spreekwoord en op basis van het kortgedicht als de haiku, staat hier open de optie grapkes in het Frysk plus de uitspraak plus de ABN-tekst, ook ter hertaling in elke andere vertaaltaal. Om alle opties voluit te realiseren is (af en toe) een tekst-correctie nodig en (zoals hierboven uitgelegd) een inspreek-bestand op mp3.
In het verschiet zit nog de actie: IEDEREEN EEN DICHTER-ELKENIEN IN DICHTER , ynfo op bit.ly/3hcOgZj
Er wordt menskracht gezocht om bij te dragen aan het succes van deze leergang Oant Moarn op het adres bit.ly/ 2ZPpAgA Een kersverse optie wordt het item Friestalige MAILHIT: een onder-liner bij een e-mail, een korte tekst “in een mooi jasje”. Het is dan “iets leuks” om te delen en een andere manier om het Frysk in de openbare web-en werk-ruimte beter zichtbaar te maken. Zo’n meedeeel-mailhit is vergelijkbaar met de millenia-lange mondeling gedeelde Fryske sprekwurden & sei-siswizen. Je kunt helpen met het aanleveren of hertalen van een korte, filsofische, poëtische, grappige, snedige tekst. En vooral: door de Fryske mailhits op ruime schaal te delen, te promoten en ze aan je eigen email-berichten toe te voegen. Voorbeelden (voor het merendeel in het Hollands) tref je aan op het mailhitsblog.wordpress.com Voor die uitbreidingen zijn allereerst meer UITSPRAAK-BESTANDEN op mp3-format nodig. EN DUS ONDERSTEUNING EN FINANCIERING DAARVAN.
Er wordt een vrouwelijke vrijwilliger gezocht om een collectie uitspraakbestanden in te spreken voor vastlegging op mp3-bestand. Voor nadere info kun je bellen met 0512-522877 . Wil je wat later bellen dan kun je deze telefoon-link selecteren, kopiëren en plakken in een bericht aan jezelf. het mailadres van de auteur is: hfjveenstra@gmail.com
OUDERE OEFENINGEN IN OANT MOARN
NAAR DE OEFENING VAN VANDAAG –> bit.ly/2ZPpAgA
Voorlopig gaat het om de Fryske plus ABN-teksten plus mp3-uitspraak-bestanden van de Fryske taal.
Geluidbestanden vanaf februari 2021:
Wil je oudere bestanden beluisteren, nalezen, naspreken dan kan dat PER DOZIJN. De inspraak van de dagelijkse oefening is PER STUK herhaalbaar door nóg eens op de spelende recorder te klikken.
Deze lege tegel mag je benutten als ondergrond voor je eigen FryskeTaalFlinter: je zin, spreuk, kortgedicht in het Frysk + de hertaling in een andere taal als het Hollands, Duits, Frans, Engels……… En dan…DELEN MAAR.
Na de zelfprogrammering van een stukje van je hersenen met zinvolle klanken en zinnen waarmee je voor een gesprek, de communicatie met Frysktaligen (m/v) al goed mee voor de dag kunt komen ……volgt hieronder ter verdieping een serie oefeningen volgens een variant van de KLASSICALE LEERMETHODE. ZONDER de nodige UITSPRAAK-bestanden.
Een niet-alledaagse elkedaagse serie “steuntjes-in-de-rug” om gemakkelijk ook met een ander te kunnen delen. Verpakt als AFBEELDING kan elke bijdrage worden geselecteerd, gekopieerd en worden geplakt in je bericht.
Uit het mailhitsblog.wordpress.com
Het overzicht van eerdere publicaties tref je op het adres -> bit.ly/3p9XabN + https://bit.ly/38U9k22
